eleapublishing
0 Items
CART
0 Items
×
 x 

0 Items

See also!

Ο αυθεντικός Τάφος του Χριστού, όπως αναφέρουν όλοι όσοι τον επισκέφθηκαν κατά τη διάρκεια της πρώτης χιλιετίας, ήταν λαξευμένος μέσα στον βράχο και αποτελούνταν από έναν μόνο θάλαμο – χωρίς να υπάρχει κάποιος προθάλαμος. «Πριν από την είσοδο του Τάφου», γράφει ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων Κύριλλος, «υπήρχε μια μικρή σκεπή η οποία είχε λαξευτεί στον ίδιο βράχο, κάτι που συνηθιζόταν σε αυτά τα μέρη έξω από τους τάφους».1

Ο Κύριλλος Α΄ αναφέρει ότι αυτή η σκεπή είχε αποκοπεί για λόγους καλλωπισμού («ἐξεκολάφθη διὰ τὴν παροῦσαν εὐκοσμίαν»), όταν κατασκευάστηκε το πρώτο κουβούκλιο του 4ου αιώνα. Οι αρχιτέκτονες του Μεγάλου Κωνσταντίνου έκοψαν πολύ μεγάλες ποσότητες βράχου γύρω από τον Τάφο, με σκοπό να δημιουργήσουν ένα κυκλικό πλάτωμα διαμέτρου 35 μέτρων. Πάνω σε αυτό το πλάτωμα εδραίωσαν τη Ροτόντα της Αναστάσεως, στο κέ­ντρο της οποίας άφησαν τον αποκομμένο βράχο του αγίου Τάφου. Η ίδια τεχνική αποκοπής εφαρμόστηκε και στον Γολγοθά.2

Όπως αναφέρει ο αρχιτέκτων Δρ. Θ. Μητρόπουλος, «κατά την ενσωμάτωση του Γολγοθά μέσα στο εκκλησιαστικό συγκρότημα του Μ. Κωνσταντίνου, μεγάλη ποσότητα αυθεντικού βράχου είχε αφαιρεθεί από τους αρχιτέκτονες του αυτοκράτορα».3 Οι αρχιτέκτονες του Κωνσταντίνου άφησαν ανέπαφο μόνο το μέρος του βράχου στο οποίο έλαβε χώρα η Σταύρωση.

1. FASEIS TAFOU1

 

Η ιστορική εξέλιξη του Τάφου του Χριστού (σχέδια Χ. Σκαρλακίδης).
α: Κάτοψη του αυθεντικού Τάφου μέσα στη δυτική πλευρά του αρχαίου λατομείου.
β: Κάτοψη του βράχου του Τάφου μετά την αποκοπή του.
γ: Ο Τάφος μετά την ενσωμάτωσή του στο πρώτο κουβούκλιο του 4ου αιώνα (βλ. εικόνα δεξιά).
δ: Το σημερινό κουβούκλιο του Τάφου.

1. BALAGE KOUBOUKLIO BIDDLE H 1

Το κουβούκλιο του Παναγίου Τάφου μέσα στη Ροτόντα της Αναστάσεως του 4ου αιώνα (αναπαράσταση B. Balogh). Μέσα στο κουβούκλιο υπήρχε ο αυθεντικός λαξευμένος βράχος του Τάφου του Χριστού.

1. BALAGE NAOS h2

Προοπτική τομή της Ροτόντας της Αναστάσεως και της Βασιλικής του 4ου αιώνα. Ισραηλινό Μουσείο της Ιερουσαλήμ, αναπαράσταση Balage Balogh.

Όπως αναφέρεται στα Ευαγγέλια, ο Τάφος στον οποίο αποτέθηκε το σώμα του Ιησού ανήκε στον Ιουδαίο βουλευτή Ιωσήφ, ο οποίος καταγόταν από την Αριμαθαία και ήταν κρυφός μαθητής του Θεανθρώπου. Ο Ιησούς δεν είχε δικό του Τάφο. Έπρεπε, λοιπόν, να ταφεί σε έναν ξένο τάφο, και μάλιστα γρήγορα, διότι ο ιουδαϊκός νόμος απαγόρευε να γίνει ταφή μετά τη δύση του Ηλίου, ειδικά την παραμονή του Πάσχα. Ο ευαγγελιστής Ματθαίος αναφέρει ότι όταν ο βουλευτής Ιωσήφ ζήτησε το σώμα του Ιησού από τον Πιλάτο, είχε μόλις δύσει ο Ήλιος. Είχε ήδη παραβιαστεί το όριο του ιουδαϊκού νόμου. Κατά συνέπεια, έπρεπε να γίνει η ταφή όσο πιο γρήγορα γινόταν σ’ έναν πολύ κοντινό τάφο.

Η καλύτερη επιλογή, ίσως και η μοναδική, ήταν ο τάφος του Ιωσήφ της Αριμαθαίας που βρισκόταν σε απόσταση 45 μέτρων από το σημείο της Σταύρωσης. «Εἰς τὸν τόπον ὅπου σταυρώθηκε ὑπῆρχε κῆπος καὶ εἰς τὸν κῆπον καινούργιο μνῆμα εἰς τὸ ὁποῖον κανείς ποτέ δὲν εἶχε ἐνταφιασθῆ», γράφει ο ευαγγελιστής Ιωάννης (19, 41), ο οποίος επιπλέον αναφέρει ότι, όταν η Μαρία η Μαγδαληνή είδε τον αναστημένο Χριστό μέσα στο σκοτάδι, δεν τον αναγνώρισε, αλλά νόμισε ότι ήταν ο κηπουρός. Ο κήπος, λοιπόν, που υπήρχε έξω από τον Τάφο, είχε κάποιον μόνιμο κηπουρό.

Στο απόκρυφο Ευαγγέλιο του Πέτρου (6, 24) αναφέρεται ότι ο κήπος αυτός, που ήταν καλλιεργήσιμος, αποτελούσε ιδιοκτησία του Ιωσήφ της Αριμαθαίας. Ο Ελβετός ιστορικός Φέλιξ Φάμπρι ορθά αναφέρει ότι ο Ιωσήφ «είχε αγοράσει αυτόν τον κήπο για τον εαυτό του», καθώς και ότι «όλοι οι κήποι γύρω από την Ιερουσαλήμ ήταν γεμάτοι από βράχους».4 Οι ανωτέρω πληροφορίες επαληθεύουν άριστα τις ταφικές πρακτικές της Ιε­ρου­σαλήμ, διότι την εποχή εκείνη ήταν πολύ συνηθισμένη η παρουσία λαξευμένων τάφων μέσα σε ιδιόκτητους κήπους που υπήρχαν σε εγκαταλελειμμένα λατομεία.

Ο κήπος του Ιωσήφ, μέσα στον οποίο ετάφη ο Ιησούς, βρισκόταν σε απόσταση περίπου 120 μέτρων από τα τείχη της πόλης και περίπου 230 μέτρων από την πύλη Γκενάθ, η οποία αναφέρεται από τον Ιώσηπο. Απ’ αυτή την πύλη, όπως υποστηρίζουν σήμερα οι περισσότεροι αρχαιολόγοι και μελετητές, διήλθε ο Ιησούς κατευθυνόμενος από το Πραιτώριο προς τον Γολγοθά.

Η λέξη γκενάθ σημαίνει κήπος. Ο ιουδαϊκός νόμος απαγόρευε την παρουσία κοιμητηρίων και καλλιεργήσιμων κήπων μέσα στην πόλη. Όλοι οι κήποι βρίσκονταν έξω από τα τείχη. Όλη η περιοχή έξω από την πύλη Γκενάθ ήταν κατάμεστη από ιδιόκτητους καλλιεργήσιμους κήπους, περιφραγμένους από πέτρινους περιβόλους, στους οποίους καλλιεργούνταν διάφορα κηπευτικά είδη και οπωροφόρα δέντρα – με επικρατέστερο την ελιά. Οι ιδιόκτητοι αυτοί κήποι καταλάμβαναν τη μεγαλύτερη έκταση του αρχαίου λατομείου. Η μετατροπή του εγκα­­­τα­λελειμμένου λατομείου σε περιοχή με κήπους αποτελούσε μέρος του ευρύτερου σχεδίου καλλωπισμού και διακόσμησης της πόλης που πραγματοποίησε ο βασιλιάς Ηρώδης στα τέλη του 1ου π.Χ. αιώνα.

Ο αρχαιολόγος Shimon Gibson περιγράφει ως εξής τη μετατροπή της μορφολογίας του λατομείου: «Κάποιες εγκαταλελειμμένες περιοχές του λατομείου μετατράπηκαν σε μπαλώ­ματα από περιβόλια και οπωρώνες... Οι λάκκοι που υπήρχαν στο έδαφος χρησιμοποιήθηκαν εν μέρει για κηπουρική και δενδροκομία… Αυτός ο συνδυασμός ταφικών κοιλοτήτων, λατόμησης και κηπευτικών δραστηριοτήτων ήταν ένα συνηθισμένο φαινόμενο τον 1ο αιώνα».5

Ο γράφων, χρησιμοποιώντας το τοπογραφικό διάγραμμα των αρχαιολόγων Gibson και Taylor (βλ. σελ. 147), καθώς και πλήθος άλλων αρχαιολογικών και ιστορικών δεδομένων, πραγματοποίησε μια σειρά αναπαραστάσεων του τόπου της σταύρωσης και της ταφής του Ιησού, όπως αυτός φαινόταν το 33 μ.Χ. Σε όλες τις αναπαραστάσεις, οι τοποθεσίες του Γολγοθά και του Τάφου του Χριστού – οι αποστάσεις μεταξύ τους, τα μεγέθη, τα υψόμετρα και οι προσα­νατολισμοί – διέπονται από πραγματικές τιμές και από μέγιστη τοπογραφική ακρίβεια.

Ο Γολγοθάς δεν ήταν ένας χωμάτινος λόφος, αλλά ένα βραχώδες ύψωμα, ένας κάθετα κομμένος βράχος που σχηματίστηκε από τις εργασίες λατόμησης. Το μέγιστο βάθος της εκσκαφής στην ανατολική πλευρά του βράχου ξεπερνάει τα 11 μέτρα. Σύμφωνα με τον Ισραηλινό αρχαιολόγο Shlo­mo Margalit, «η ανατολική πλευρά του Γολγοθά είχε μετατραπεί σε τόπο λατρείας από τους Ιουδαίους χριστιανούς αμέσως μετά την Ανά­σταση του Χριστού».6 Την άποψη αυτή είχε τεκμηριώσει αρχικά ο Ιταλός καθηγητής Emma­nuele Testa7 – θέση που τελικά επιβεβαιώθηκε από τον Ισπανό αρχαιολόγο Díez, βάσει των ευρημάτων της διπλής σπηλιάς στην ανατολική πλευρά του βράχου.

1. Golgotha 3

Η ανατολική πλευρά του βράχου του Γολγοθά (ύψους 11,20 μ.) μέσα στους κήπους του αρχαίου λατομείου (αναπαράσταση Χ. Σκαρλακίδης). Στο βάθος, διακρίνουμε τον Τάφο του Χριστού, σε απόσταση 45 μέτρων από τον τόπο της Σταύρωσης. Στο ση­μείο Α βρίσκεται η διπλή σπηλιά που ανακαλύφθηκε στην ανασκαφή του 1977, η οποία σύμφωνα με τον Ισπανό αρχαιολόγο Díez είχε μετατραπεί σε τόπο λατρείας του Χριστού κατά τον 1ο αιώνα. O τόπος της Σταύρωσης ήταν οριοθετημένος με έναν πέτρινο περίβολο, τον οποίο αποδώσαμε υποθετικά με διαστάσεις 16×8 μέτρα. Οι κάτοικοι της πόλης έβλεπαν τον Εσταυρωμένο από απόσταση, ευρισκόμενοι περιμετρικά του λατομείου. Οι γνωστοί του Ιησού, όπως γράφει ο ευαγγελιστής Λουκάς, «ἐστέκοντο καὶ ἔβλεπαν ἀπό μακρυά» (Λουκάς 23, 49).

1. JERUSALEM CHRIST TOMB

Η Ιερουσαλήμ του 1ου αιώνα σε μακέτα που βρίσκεται στο Μουσείο του Ισραήλ. Βλέπουμε την πόλη όπως φαινόταν από την κορυφή του Όρους των Ελαιών, κοιτάζοντας προς τη δύση. Η δυτική πλευρά των τειχών της πόλης έχει τροποποιηθεί από τον γράφοντα, ώστε να αντιστοιχεί με τα τείχη της εποχής του Ιησού (στη μακέτα του μουσείου απεικονίζονται τα νεότερα τείχη που κατασκευάστηκαν την περιόδο 41-44 μ.Χ.). Πίσω από τα δυτικά τείχη διακρίνουμε τον Γολγοθά και τον Τάφο του Χριστού. Στο αριστερό μέρος της εικόνας διακρίνουμε το ανάκτορο του Ηρώδη (και αργότερα του Πιλάτου), το οποίο περιελάμβανε το Πραιτώριο. Η προσθήκη της περιοχής του λατομείου μέσα στη μακέτα είναι αναπαράσταση του γράφοντος.

1. JERUSALEM CALVARY

O βράχος του Γολγοθά την εποχή του Ιησού μέσα στους κήπους-οπωρώνες του αρχαίου λατομείου (κοιτάζουμε ανατολικά). Πάνω στον βράχο διακρίνεται η σεισμική ρωγμή, η οποία κατευθύνεται προς τον Ναό, που διακρίνεται στο βάθος. Ο σεισμός της Σταύρωσης ράγισε τον Ναό και έσχισε το καταπέτασμά του. Στο κάτω μέρος της εικόνας έχουμε σχηματίσει μια κατακόρυφη τομή της δυτικής πλευράς του λατομείου, στην οποία αποτυπώνεται ο Τάφος του Χριστού σε τομή, στην πραγματική του θέση.

1. CHRIST TOMB CALVARY

O βράχος του Γολγοθά όπως φαινόταν μέσα από τον Τάφο του Χριστού. Στο βάθος διακρίνεται ένα μικρό μέρος από τα τείχη της Ιερουσαλήμ. Ο Εσταυρωμένος είχε το πρόσωπό του στραμμένο δυτικά, προς τον Τάφο του, και προς τον δημόσιο δρόμο που οδηγούσε στην πύλη Γκενάθ.

1. GARDEN JOSEPH

Ο Τάφος του Χριστού μέσα στον κήπο του Ιωσήφ της Αριμαθαίας (αναπαραστάσεις Χ. Σκαρλακίδης).

 

Αφού γνωρίσαμε την εξωτερική μορφή του Τάφου του Χριστού και του περιβάλλοντος χώρου, ας περάσουμε τώρα και στον εσωτερικό χώρο του μνήματος. Σήμερα είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε σε μεγάλο βαθμό τη μορφή του ταφικού θαλάμου χάρη στις περιγραφές των ανθρώπων που τον επισκέφθηκαν κατά τη διάρκεια της 1ης χιλιετίας. Ο λαξευμένος αυτός θάλαμος ουσιαστικά παρέμεινε χωρίς κάποια σημαντική αλλαγή ή φθορά από την ημέρα που ετάφη ο Ιησούς, τον Απρίλιο του 33 μ.Χ., μέχρι το έτος 1009, όταν το μεγαλύτερο μέρος του καταστράφηκε από τους άνδρες του χαλίφη αλ-Χακίμ.
Όλοι όσοι επισκέφθηκαν και περιέγραψαν τον αυθεντικό Τάφο, πριν από την καταστροφή του 1009, αναφέρουν ομοφώνως ότι μέσα στον θάλαμο υπήρχε μόνο ο λαξευμένος βράχος – χωρίς να υπάρχουν προστατευτικά μάρμαρα.8 Υπήρχε μόνο ο γυμνός βράχος. Αναφέρουν επίσης ότι η είσοδος του Τάφου βρισκόταν ανατολικά, ενώ το μέρος της ταφικής κόγχης στην οποία αποτέθηκε το Σώμα του Ιησού βρισκόταν στο βόρειο μέρος – ό,τι ακριβώς ισχύει και σήμερα.
O Ευσέβιος Καισαρείας, ο πρώτος που επισκέφθηκε τον Τάφο αμέσως μετά την ανακάλυψή του το 326 μ.Χ., αναφέρει στο έργο του Εις τα Θεοφάνεια ότι στον εσωτερικό χώρο του ταφικού θαλάμου υπήρχε μόνο μία λαξευμένη ταφική κοιλότητα.9
Ο αρχικός τάφος ήταν μικρός, ελάχιστα μικρότερος από τον σημερινό, και οι διαστάσεις του ήταν περίπου 2,10 μέτρα μήκος, 1,30 πλάτος και 1,90 ύψος. Οι τρεις σημαντικότερες περιγραφές του Τάφου κατά τη διάρκεια της πρώτης χιλιετίας προέρχονται από τον Γάλλο επίσκοπο Αρκούλφο (670 μ.Χ.), τον Άγγλο επίσκοπο Βιλιβάλδο (754 μ.Χ.) και τον Μέγα Φώτιο (885 μ.Χ.).
Ο Γάλλος επίσκοπος Αρκούλφος, που επισκέφθηκε την Ιερουσαλήμ περί το έτος 670, παρέδωσε μια λεπτομερή περιγραφή του εσωτερικού θαλάμου στον Ιρλανδό ηγούμενο Αδαμνάνο, ο οποίος την κατέγραψε στο έργο του De locis sanctis (Οι Άγιοι Τόποι). Σύμφωνα με τον Αρκούλφο το μήκος του θαλάμου ήταν επτά πόδια (περίπου 2,10 μέτρα) και ο διάδρομος του θαλάμου μπορούσε να χωρέσει εννέα όρθιους ανθρώπους – ό,τι περίπου ισχύει και σήμερα. Αυτό σημαίνει ότι οι διαστάσεις του αυθεντικού Τάφου ήταν περίπου ίδιες με τις σημερινές. Το μέγεθος και η μορφή του Τάφου παρέμειναν σχεδόν αναλλοίωτα μέσα στο πέρασμα των αιώνων.
Ο Αρκούλφος περιγράφει επιπλέον την οροφή του θαλάμου με τη λέξη camara, που σημαίνει ότι ήταν ελαφρώς καμπυλοειδής ή τοξοειδής. Όσον αφορά το σημαντικότερο μέρος του ταφικού θαλάμου, εκεί που αποτέθηκε το Σώμα του Ιησού, το περιγράφει ως μία εσοχή ή μία κόγχη που ήταν λαξευμένη μέσα στον βράχο, στο βόρειο μέρος του θαλάμου. Σύμφωνα με τον Αρκούλφο, η οροφή της ταφικής εσοχής ήταν χαμηλότερη από την οροφή του υπόλοιπου θαλάμου,10 ενώ η κάτω επιφάνεια της εσοχής στην οποία αποτέθηκε το Σώμα του Θεανθρώπου ήταν τρεις παλάμες (περίπου 23 εκατοστά) ψηλότερα από το δάπεδο του θαλάμου.
O Άγγλος επίσκοπος Βιλιβάλδος αναφέρει ότι ο ογκόλιθος που έφραζε την είσοδο ήταν τετράγωνος, καθώς και ότι ήταν αντίγραφο του αρχικού αυθεντικού τετράγωνου ογκόλιθου.11 Σήμερα είναι κοινά αποδεκτό μεταξύ των αρχαιολόγων, ότι ο λίθος της εισόδου ήταν πράγματι τετράγωνος.12
Ο Πατριάρχης Κωνσταντινούπολης Φώτιος, περί το έτος 885, περιγράφει με λεπτομέρειες τον ταφικό θάλαμο και αναφέρει ότι η λαξευμένη κόγχη που δέχθηκε το Σώμα του Ιησού είχε «σχήμα παραλληλεπίπεδο».13
Όπως αναφέρει ο ευαγγελιστής Ιωάννης, ο τάφος του Ιωσήφ που υποδέχτηκε το σώμα του Ιησού ήταν καινούργιος και αχρησιμοποίητος. Και όπως η συντριπτική πλειοψηφία των λαξευμένων τάφων του 1ου αιώνα στην Ιερουσαλήμ, έτσι και αυτός, δεν ήταν ατομικός, αλλά οικογενειακός. Οι οικογενειακοί τάφοι εκείνης της περιόδου, που απαρτίζονταν από έναν μόνο θάλαμο, είχαν ένα καθιερωμένο σχήμα: αποτελούνταν από έναν μικρό διάδρομο και τρεις ταφικές ανα­βαθμίδες (ταφικές κλίνες), και συνήθως στους τοίχους του θαλάμου υπήρχαν τα αποκαλούμενα kokhim, τα οποία ήταν στενόμακρες εσοχές που υποδέχονταν τα νεκρά σώματα ή τα οστεοφυλάκια. Όμως, ο τάφος του Ιωσήφ της Αριμαθαίας, παρόλο που ανήκε σε αυτή την κατηγορία, δεν είχε ούτε τρεις αναβαθμίδες ούτε kokhim. Είχε έναν μικρό διάδρομο και μία μόνο αναβαθμίδα.

1. CLONER

Tυπικός τάφος με τρεις αναβαθμίδες (σχέδιο Α. Kloner).

1. narbonne model

Μαρμάρινο ομοίωμα του Παναγίου Τάφου του 5ου αιώνα, που βρέθηκε στη Ναρμπόν (Narbonne) της Γαλλίας. Έχει ύψος 1,24 μέτρα και κατασκευάστηκε στη Γαλλία βάσει σχεδίων κάποιου προσκυνητή ή βάσει άλλων ομοιωμάτων. Η ακρίβεια του ομοιώματος κρίνεται εξαιρετική, διότι ταιριάζει άριστα με τις ιστορικές περιγραφές καθώς και με άλλες απεικονίσεις του Τάφου.

1. KATOPSI TAFOU red

Aριστερά, εικονίζεται η κάτοψη του ομοιώματος σε σχέδιο του Jean Lauffray (1962). Η ταφική αναβαθμίδα μέσα στο ομοίωμα (σημείο Α) έχει την ίδια κλίση (κόκκινη γραμμή) με την αναβαθμίδα του σημερινού Τάφου, ο οποίος εικονίζεται σε κάτοψη δεξιά. Η πολύ σημαντική αυτή λεπτομέρεια φανερώνει ότι το σημαντικότερο μέρος του μνήματος, η ταφική κόγχη, παρέμεινε αμετάβλητη στο πέρασμα των αιώνων.

Όπως αναφέρει ο ειδικός στους τάφους εκείνης της περιόδου, Ισραηλινός αρχαιολόγος Amos Kloner, ανάμεσα στους εκατοντάδες μονοθάλαμους τάφους που έχουν ανασκαφεί, ποτέ δεν βρέθηκε κάποιος που να έχει έναν διάδρομο και μία μόνο αναβαθμίδα. Γιατί λοιπόν ο Τάφος του Ιωσήφ που υποδέχτηκε το Σώμα του Ιησού αποτελούσε μία τόσο μοναδική εξαίρεση;
Και γιατί ο τάφος ενός πλούσιου βουλευτή που θα έπρεπε να είναι μεγαλύτερος, και πιθανώς με δύο θαλάμους, αυτός αντιθέτως ήταν τόσο μικρός;

Ο Άγγλος αρχαιολόγος Shimon Gibson επι­σημαίνει πολύ ορθά τον λόγο αυτής της εξαίρεσης. «Θα μπορούσαμε να υποστηρίξουμε», γράφει ο Gibson, «ότι επειδή ο Ιωσήφ της Αριμαθαίας ήταν πλούσιος, οι τεχνίτες του σκόπευαν από την αρχή να λαξεύσουν έναν τάφο με πολλούς θαλάμους, αλλά το σχέδιό τους ανατράπηκε λόγω της επείγουσας ανάγκης να χρησιμοποιηθεί ο Τάφος για την ταφή του Ιησού, και αφού αυτοί είχαν προλάβει να λαξεύσουν έναν μόνο θάλαμο».14 Η επισήμανση του Gibson είναι πολύ εύστοχη.
Οι τάφοι των προπατόρων του Ιωσήφ βρίσκονταν στην πόλη καταγωγής του – στην Αριμαθαία. Ο ίδιος χρειαζόταν πλέον έναν τάφο και για τη δική του οικογένεια, στην Ιερουσαλήμ, ο οποίος το έτος 33 μ.Χ. ήταν ακόμη υπό κατασκευή. Οι τεχνίτες είχαν προλάβει να λαξεύσουν έναν μόνο θάλαμο – και αυτόν όχι ολόκληρο. Το σχέδιό τους ανατράπηκε λόγω της επείγουσας ανά­γκης να τοποθετηθεί στον θάλαμο το Σώμα του Ιησού.

Ο επίσκοπος Αρκούλφος μάς δίνει μια πολύ σημαντική πληροφορία που επιβεβαιώνει την ανωτέρω άποψη: αναφέρει ότι σε όλες τις επιφάνειες του εσωτερικού θαλάμου του Τάφου ήταν εμφανή τα ίχνη από τα σιδερένια εργαλεία λάξευσης. «Σε ολόκληρη τη σπηλιά» (totam cavatarum), γράφει ο Αρκούλφος, «φαίνονται τα ίχνη από τα εργαλεία» (ferramentorum ostendit vestigia).15

Ένας τάφος που έχει ολοκληρωθεί έχει σχετικά λείες επιφάνειες, χωρίς να φαίνονται τα ίχνη από τα εργαλεία – πόσο μάλλον, όταν αυτός ανήκει σ’ έναν πλούσιο βουλευτή. Όμως, στον Τάφο του Ιωσήφ της Αριμαθαίας, σε όλες τις επιφάνειες του εσωτερικού θαλάμου, ήταν ακόμη ορατές οι αυλακιές της λάξευσης από τα σιδερένια εργαλεία που χρησιμοποίησαν οι λαξευτές.

Τα ανωτέρω στοιχεία μάς οδηγούν στο συμπέρασμα ότι το σώμα του Ιησού φιλοξενήθηκε σ’ έναν ημιτελή τάφο που ήταν σε φάση κατασκευής. Οι τεχνίτες είχαν λαξεύσει τον διάδρομο, το λεγόμενο standing pit (χώρος ορθίων), ώστε να μπορούν να εργάζονται όρθιοι, και εν συνεχεία πρόλαβαν να λαξεύσουν την πρώτη ταφική κόγχη στο δεξιό μέρος του διαδρόμου. Δεν πρόλαβαν όμως να λαξεύσουν τον υπόλοιπο θάλαμο, διότι τους πρόλαβε ο Χριστός. Δεν υπήρχε άλλωστε λόγος να λαξεύσουν άλλες ταφικές κόγχες, διότι ειδικά αυτός ο τάφος ήταν προορισμένος να υποδεχθεί μόνο Έναν.

Όπως ταπεινό ήταν το μέρος που γεννήθηκε, μία μικρή φάτνη-σπηλιά, το ίδιο ταπεινό ήταν και το μέρος που ετάφη: ένας μικρός και ημιτελής λαξευμένος τάφος. Η λάξευση του ημιτελούς Τάφου τελικά «ολοκληρώθηκε» και «τελειοποιήθηκε» από τον ίδιο τον Θεάνθρωπο Χριστό, ο οποίος, διά μέσου της Αναστάσεώς του σε αυτό το ταπεινό μνήμα, έμελλε να ολοκληρώσει και να τελειοποιήσει το έργο της σωτηρίας και της αναστάσεως του ανθρωπίνου γένους.

1. TOMB SECTION

Προοπτική τομή του Τάφου του Χριστού βάσει των περιγραφών των Αρκούλφου, Βιλιβάλδου και Μεγάλου Φωτίου (μήκος θαλάμου 2,10 μ.).

1. TOMB ENTRANCE

Η είσοδος του άδειου Τάφου του Χριστού κατά την ανατολή του Ηλίου της Κυριακής της 5ης Απριλίου του 33 μ.Χ. (αναπαραστάσεις Χ. Σκαρλακίδης). Σε αυτόν τον νεκρικό θάλαμο, το βράδυ του Σαββάτου της 4ης Απριλίου του 33 μ.Χ., νικήθηκε ο Θάνατος − και από τότε μέχρι σήμερα, κάθε Μεγάλο Σάββατο, το Φως της Αναστάσεως του Χριστού φανερώνεται στον ίδιο χώρο ως υπενθύμιση και ως επαλήθευση αυτής της νίκης.

Παραπομπές:
1. Κύριλλος Ιεροσολύμων, Κατηχήσεις, 14, 9.

2. O Franciscus Quaresmius, περί το 1640, αναφέρει ότι ένα μέρος του βράχου του Γολγοθά μεταφέρθηκε από την αγία Ελένη σε άλλα μέρη – πιθανώς για την εγκαινίαση άλλων ναών – ενώ ένα άλλο μέρος αποκόπηκε για τη διευκόλυνση της κατασκευής της βασιλικής: “tum quia terra sacri montis ab Helena Roman asportata fuit, tum quia alia adhibita pro templi structura”∙ F. Quaresmius, Historica, theologica et moralis Terrae Sanctae, τ. 2, Αντβέρπη 1639, σ. 444.
3. Θ. Μητρόπουλος, Ο πανίερος Ναός της Αναστάσεως Ιεροσολύμων, Θεσσαλονίκη 2009, σ. 260.
4. The Book of the Wanderings of Felix Fabri, τ. 1, κεφ. 2, 4, Λονδίνο 1892.
5. S. Gibson, The Final Days of Jesus: The Archaeological Evidence, Νέα Υόρκη 2009, σ. 121.
6. S. Margalit, “The Binated Churches and the Hybrid Binated Church Complexes in Palestine”, Liber Annuus 45 (1995), σ. 364.
7. Βλ. E. Testa, ‘Grotte dei Misteri’ giudeo-cristiane, Liber Annuus 14 (1964), σ. 65-144. 
8. Αυτό σημαίνει ότι υπήρχε ο κίνδυνος οι προσκυνητές που εισέρχονταν στον Τάφο να επιχειρούν να αποσπάσουν ένα μικρό κομματάκι βράχου ως ενθύμιο. Για να αποφευχθεί αυτό το ενδεχόμενο, όπως αναφέρει ο προσκυνητής της Πλακεντίας το 570 μ.Χ., οι φύλακες του Τάφου τοποθετούσαν πάνω στην ταφική κόγχη χώμα, το οποίο έδιναν ως ευλογία στους πιστούς.
9. Βλ. Ευσέβιος Καισαρείας, Θεοφάνεια [αποσπάσματα], 3.239, Λειψία 1904.
10. Βλ. Adomnan, The Holy Places, στο J. Wilkinson, Jerusalem Pilgrims Before the Crusades, σ. 96.
11. Βλ. The Hodoeporicon of St Willibald, μετάφρ. Rev. C. Brownlow, Λονδίνο 1891, PPTS 3, σ. 19.
12. Βλ. A. Kloner, “Did a Rolling Stone Close Jesus’ Tomb”, BAR 25:05, Sep/Oct 1999). Όπως αναφέρει ο Kloner, από τους 900 τάφους που βρέθηκαν στην Ιερουσαλήμ μεταξύ 5ου αι. π.Χ. και 1ου αι. μ.Χ., μόλις σε τέσσερις υπήρχε κυκλικός λίθος εισόδου – σε τάφους πολύ επιφανών προσώπων. Η αναφορά του Ευαγγελίου ότι ο άγγελος κύλησε τον λίθο της εισόδου δεν συνεπάγεται ότι ήταν στρογγυλός. Και τετράγωνος να ήταν, πάλι θα έπρεπε να κυλήσει.
13. Φώτιος, Αμφιλόχια, Αθήνα 1858, σ. 181: «Γλύφεται δὲ ὁ λίθος ἐξ ἀνατολῆς πρὸς δύσιν τὰς γλυφάς διαυλωνίζων, καὶ ἡλικίαν μὲν ἀνδρός εἰς ὕψος δέχεται τὸ γεγλυμμένον, πρὸς εὗρος δὲ πάλιν ἑνί ἀνδρί μόνῳ δίοδον ὐπέχει, τὸ δὲ μῆκος τριῶν ἐστιν ἤ τεσσάρων ὑποδοχή. Ἔσωθεν δὲ τοῦ γεγλυμμένου λίθου ἄλλη τις ὥσπερ ἀνέσπασται ταις γλυφαῖς πέτρα, παραλληλεπιπέδω σχήματι τυπουμένη, καὶ ἀνδρός ἡλικίαν ἐπιτιθεμένην δέξασθαι δυναμένη, ἐν ἧ τὸ ἄχραντον ἐκεῖνο καὶ δεσποτικόν σῶμα ὁ πιστός ἐκεῖνος Ἰωσήφ λέγεται τεθεικέναι... Ἅ μὲν οὖν ἐν τῷ τέως παρά τῶν ἀκριβῶς τὸν μακάριον ἐκεῖνον τόπον μελέτην βίου ποιησαμένων ἀνεμάθομεν, ταῦτά ἐστιν».
14. S. Gibson, The Final Days of Jesus: The Archaeological Evidence, Νέα Υόρκη 2009, σ. 157.
15. Βλ. Sancti Adamnani Abbatis Hiiensis de Locis Sanctis, PL 88, 784B.

×

TOP